Diz kapağının (patella) normal pozisyonundan çıkması veya çıkması durumu olan patella çıkığı, özellikle belirli köpek ırkları arasında yaygın bir ortopedik sorundur. Terrier’ler ne yazık ki bu duruma yatkındır. Bu makale, bu yatkınlığın arkasındaki nedenleri inceleyerek, genetik faktörleri, anatomik hususları ve terrier’leri bu duruma daha yatkın hale getiren diğer katkıda bulunan unsurları ele almaktadır.çıkık diz kapağı.
🧬 Terrierlerde Genetik Yatkınlık
Genetik, çıkık patellanın gelişiminde önemli bir rol oynar. Mevcut olduğunda belirli genler, bir köpeğin bu durumu geliştirme olasılığını artırabilir. Bu genler, arka bacakların konformasyonunu ve troklear oluğun (patellanın oturduğu femurdaki oluk) derinliğini etkileyebilir.
Terrier’ler, bir cins grubu olarak, nesiller boyunca çeşitli özellikler için seçici olarak yetiştirilmiştir. Bu seçici yetiştirme, istemeden patella çıkığıyla ilişkili genleri yoğunlaştırabilir. Sonuç olarak, bazı terrier cinsleri, diğer cinslere kıyasla bu durumun daha yüksek bir yaygınlığını sergiler.
Sorumlu yetiştiriciler, üreme çiftlerini dikkatlice seçerek genetik bozuklukların oluşumunu en aza indirmeye çalışırlar. Genellikle potansiyel ebeveynleri bilinen genetik belirteçler ve ortopedik sorunlar açısından tararlar. Ancak genetiğin karmaşık yapısı, riski tamamen ortadan kaldırmayı zorlaştırır.
🦴 Patellar Çıkığına Katkıda Bulunan Anatomik Faktörler
Arka bacağın anatomisi, uygun patella takibini sürdürmede kritik öneme sahiptir. Terrierlerde çıkık patellanın gelişimine birkaç anatomik faktör katkıda bulunabilir. Bu faktörler arasında troklear oluğun derinliği, quadriceps kasının hizalanması ve femur ve tibianın şekli bulunur.
Sığ troklear oluk, çıkık patella ile ilişkili en yaygın anatomik anormalliklerden biridir. Oluk yeterince derin olmadığında, özellikle aktivite sırasında patellanın yerinden kayma olasılığı daha yüksektir. Bu sığlık kalıtsal olabilir veya anormal kemik büyümesi nedeniyle gelişebilir.
Quadriceps kasının yanlış hizalanması da patellar çıkığa katkıda bulunabilir. Quadriceps kası patellayı lateral olarak (bacağın dışına) çekerse, patellanın yerinden çıkmasına neden olabilir. Bu yanlış hizalama anormal kas bağlantılarından veya iskelet deformitelerinden kaynaklanabilir.
Ayrıca, femur veya tibiadaki deformiteler tüm arka bacağın hizalanmasını etkileyerek patellar çıkık riskini artırabilir. Bu deformiteler patella üzerinde etkili olan kuvvetleri değiştirebilir ve onu yer değiştirmeye daha yatkın hale getirebilir.
🐕 Belirli Terrier Irkları Daha Yüksek Risk Altındadır
Patella çıkığı herhangi bir terrier cinsinde görülebilse de, bazıları diğerlerinden daha sık etkilenir. Yorkshire Terrier, Chihuahua (genellikle oyuncak cinsleriyle gruplandırılır, ancak terrier benzeri özelliklere sahiptir) ve Boston Terrier gibi daha küçük terrier cinslerinde bu durumun görülme sıklığı daha yüksektir.
Daha küçük ırklarda bu artan duyarlılığın nedeni muhtemelen genetik yatkınlık ve anatomik faktörlerin birleşimidir. Daha küçük köpekler genellikle daha hassas iskelet yapılarına sahiptir ve bu da onları patellar çıkığına karşı daha savunmasız hale getirebilir.
Airedale Terrier ve İrlanda Terrier gibi daha büyük terrier ırkları da patella çıkığından etkilenebilir, ancak yaygınlık oranı daha küçük muadillerine kıyasla daha düşük olabilir. Irkın büyüklüğünden bağımsız olarak, terrier sahiplerinin patella çıkığının belirtilerinin farkında olmaları ve köpeklerinin etkilenebileceğinden şüphelenirlerse veteriner yardımı almaları önemlidir.
🩺 Patella Çıkığının Belirtilerini Tanımak
Çıkık patellanın semptomlarını tanımak erken teşhis ve tedavi için çok önemlidir. Semptomların şiddeti çıkığın derecesine bağlı olarak değişebilir. Hafif vakalarda, köpek yalnızca ara sıra aksama veya zıplayan bir yürüyüş sergileyebilir.
Daha şiddetli vakalarda, patella daha sık çıkabilir ve bu da kalıcı topallığa ve ağrıya neden olabilir. Köpek normal yürüyüşüne dönmeden önce bacağını birkaç adım yukarıda tutabilir. Zamanla, kronik çıkıklık artrite ve diğer dejeneratif eklem değişikliklerine yol açabilir.
Patella çıkığının diğer belirtileri şunlardır:
- Zıplama veya merdiven çıkma konusunda isteksizlik
- Arka bacaklarda sertlik
- Dizde duyulabilen tıklama veya patlama sesi
- Anormal duruş veya yürüyüş
Terrierinizde bu semptomlardan herhangi birini fark ederseniz, kapsamlı bir muayene ve teşhis için bir veterinere danışmanız önemlidir. Erken müdahale, durumu yönetmeye ve daha fazla komplikasyonu önlemeye yardımcı olabilir.
🛡️ Tanı ve Tedavi Seçenekleri
Çıkık patellanın teşhisi genellikle bir veteriner tarafından fiziksel muayeneyi içerir. Veteriner, patellanın stabilitesini değerlendirmek ve herhangi bir ağrı veya iltihap belirtisi olup olmadığını kontrol etmek için diz eklemini palpe edecektir. Kemiklerin hizalanmasını değerlendirmek ve herhangi bir artrit belirtisi olup olmadığını değerlendirmek için radyografiler (X-ışınları) çekilebilir.
Çıkık patellanın tedavisi, durumun ciddiyetine bağlıdır. Hafif vakalar, kilo yönetimi, egzersiz kısıtlaması ve ağrı kesici gibi konservatif tedavilerle yönetilebilir. Fizik tedavi, diz eklemi etrafındaki kasları güçlendirmede de faydalı olabilir.
Daha şiddetli patella çıkığı vakaları genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Altta yatan anatomik anormallikleri düzeltmek ve patellayı sabitlemek için çeşitli cerrahi teknikler kullanılabilir. Bu teknikler şunları içerir:
- Trokleoplasti: Patellaya daha iyi destek sağlamak amacıyla troklear oluğun derinleştirilmesi.
- Tibial Tüberozite Transpozisyonu (TTT): Quadriceps kasının hizalanmasını iyileştirmek için tibial tüberozitenin (patellar tendonun bağlandığı kemik çıkıntısı) hareket ettirilmesi.
- Lateral imbrikasyon: Diz ekleminin dış tarafındaki dokuların sıkılaştırılarak lateral çıkığın önlenmesi.
Cerrahi tekniğin seçimi her vakada bulunan spesifik anatomik anormalliklere bağlı olacaktır. Ameliyat sonrası bakım başarılı iyileşme için çok önemlidir. Bu genellikle ağrı yönetimi, egzersiz kısıtlaması ve fizik tedaviyi içerir.
❤️ Önleme ve Yönetim Stratejileri
Yatkın teriyerlerde patella çıkığını tamamen önlemek mümkün olmasa da, riski en aza indirmeye ve durumu yönetmeye yardımcı olabilecek birkaç strateji vardır. Sorumlu üreme uygulamaları, genetik bozuklukların yaygınlığını azaltmada esastır.
Yetiştiriciler, potansiyel üreme çiftlerini çıkık patella ve diğer ortopedik sorunlar açısından taramalıdır. Ayrıca, çıkık patella geçmişi olan köpekleri yetiştirmekten kaçınmalıdırlar. Eklemlerde aşırı stresi önlemek için sağlıklı bir kiloyu korumak çok önemlidir. Aşırı kilolu köpeklerin çıkık patella ve diğer ortopedik sorunlar geliştirme olasılığı daha yüksektir.
Düzenli egzersiz kas gücünü ve eklem esnekliğini korumak için önemlidir. Ancak, zıplama ve sert yüzeylerde koşma gibi diz eklemine aşırı stres uygulayan aktivitelerden kaçınmak esastır. Kemik ve eklem sağlığı için yeterli besin sağlayan dengeli bir diyet de esastır.
Düzenli veteriner kontrolleri, çıkık patellanın erken belirtilerini tespit etmeye yardımcı olabilir ve zamanında müdahaleye olanak tanır. Terrier’inize çıkık patella teşhisi konduysa, tedavi ve yönetim için veterinerinizin önerilerini takip etmek önemlidir. Uygun bakımla, çıkık patellaya sahip birçok köpek mutlu ve aktif bir hayat yaşayabilir.
